… λίγο απ’ όλα
Στέλιος Μακριάς
Χίος 2008-09-03
«….Όταν περνά κρίση η
δημοκρατία…την υψηλή-
μορφή του λόγου διαδέχε-
ται η φλύαρη δημοκοπία,
η πνευματική ζωή μετα –
μορφώνεται σε καθαρά –
χρησιμοθηρική υπόθεση
που την ανάγουν σε κανό-
να ζωής οι ευέλικτοι, οι
κόλακες, οι καιροσκόποι…».
Ι. Μ.ΠΑΝΑΓΙΩΤΌΠΟΥΛΟΣ
Σας θυμίζουν τίποτα τα παραπάνω; Πώς είπατε; Α! Μάλιστα, σας θυμίζουν. Και μένα το ίδιο. Μου φέρνουν στομυαλό μου κάποιους ανάλγητους, αετονύχηδες, ευέλικτους και δε συμμαζεύεται ,σε τοπικό, εθνικό και υπερεθνικό επίπεδο, διάσημους και μη, (χώρια αυτούς που δεν ξέρουμε).
Για τέτοιους «ευγενείς» τύπους, αλλά και για άλλους, καθώς και για διάφορα κοινωνικά φαινόμενα ο Στέλιος Μακριάς έχει, κατά καιρούς. γράψει διάφορα ευθυμογραφήματα. Όλα αυτά τα συγκέντρωσε σ’ ένα καλαίσθητο βιβλίο που κυκλοφόρησε φέτος με το σκαμπρόζικο τίτλο άρπα κόλλα και το χαριτωμένο υπότιτλο λίγο απ’ όλα. Τα ευθυμογραφήματα του Μακριά σού φέρνουν ευθυμία, σού προκαλούν γέλιο πολύ, ασυγκράτητο ,σε ταξιδεύουν σε περιβόλια κεφιού και διασκέδασης. Όταν όμως βάλλεις το βιβλίο στην άκρη, μελαγχολείς…Σού μένει μια υπόπικρη γεύση και μονολογείς: « ΄Ετσι είναι Στέλιο μου, όπως τα γράφεις ,δυστυχώς». Και τότε σού’ρχεται ο Voltaire( Βολταίρ[ος]) και σου σιγοψιθυρίζει «εκκωφαντικά»: « Μια μέρα όλα θα γίνουν καλά. Να η ελπίδα».
Συνεχίζεις να διαβάζεις την ίδια ή άλλη μέρα, ξαναγελάς, καγχάζεις και τσούπ νάτη πάλι η σκιά του Γάλλου φιλόσοφου και ευθυμογράφου,(του διωγμένου και από την Καθολική Εκκλησία, μιας και την είχε κατηγορήσει ως υπεύθυνη για την κατάντια του λαού ).
– Πάλι εσύ φιλόσοφε;
– Γιατί, ενοχλώ;
– Όχι, αλλά να…μου τά’πες …πιο μπροστά.
– ΄Εχω κάτι ακόμη.
– Σ’ ακούω.
– Πρόσεξε, κακομοίρη μου , μην πεις: «Σήμερα όλα είναι καλά. Να η ψευδαίσθηση».
– Μη φοβάσαι, συγγραφέα μου, φροντίζουν κάποιοι να μου θυμίζουν καθημερινά πως όλα είναι « ρόδινα». Και σε μόνιμη βάση μού’ρχεται στο μυαλό αυτό που κάποιος είπε: «Φυλάξου από αυτόν που απόκτησε δύναμη που δεν την αξίζει».
Μέσα στις 165 σελίδες του ο συγγραφέας τουΑΡΠΑ ΚΟΛΛΑ κατόρθωσε, με εύστροφο και ευτράπελο τρόπο σε ρέοντα γλαφυρό λόγο, να θίξει πρόσωπα και καταστάσεις της πολιτικής ζωής και της καθημερινότητας. Oι ήρωές του είναι πρόσωπα του δημόσιου βίου, αλλά και απλοί λαϊκοί άνθρωποι ή και απλοϊκοί τύποι.
Ο Στέλιος Μακριάς είναι γνωστός για το χιούμορ με το οποίο αντιμετωπίζει καταστάσεις. Η φιλοσοφική του στάση ζωής αποτυπώνεται λαμπικαρισμένη μέσα από τα καθαρά ευθυμογραφήματά του τα οποία στη δομή τους , στο χρώμα τους , στο άρωμά τους , στο ύφος τους είναι γνήσια ελληνικά κείμενα αυτού του είδους. Του είδους που ευδοκιμεί στην πατρίδα μας εδώ και ενάμιση αιώνα.
Ο γράφων, επειδή γνωρίζει παραπολύ καλά τον συγγραφέα, όταν διάβαζε το ΑΡΠΑ ΚΟΛΛΑ, είχε την αίσθηση πως , άκουγε τον ίδιο να διαβάζει και (πως) τον έβλεπε να τονίζει τα κείμενά του με χειρονομίες και εκφράσεις του προσώπου του και γενικά με ’κείνη τη χαρακτηριστική γλώσσα του σώματός του. Ο Στέλιος έχει τον προσωπικό τρόπο έκφρασης των συναισθημάτων του, όπως όλοι μας βέβαια, αλλά σου δίνει την αίσθηση ότι αυτός ο δικός του τρόπος έχει κάτι το ιδιαίτερα ανανεωτικό. Αυτό φαίνεται και στην υποκριτική του τέχνη στην οποία διαρκώς ανανεώνεται διατηρώντας όμως σταθερά τον πυρήνα της ηθοποιϊας του.
Το Στέλιο τον γνώρισα, για πρώτη φορά, το 1962 όταν πρωτοήρθα στη Μυτιλήνη (από την Πάτρα) και φοιτούσαμε στην Παιδαγωγική Ακαδημία, εκείνος δευτεροετής κι εγώ πρωτοετής.
Είμαστε σχεδόν συγκάτοικοι. Μέναμε σε διπλανά σπίτια- μόνος του ο Στέλιος με τον κοινό μας φίλο Παναγιώτη Γαϊτάνη εγώ- που τα χώριζε μεσοτοιχία η οποία χώριζε ταυτόχρονα και τα δωμάτιά μας. Ο εύθυμος χαρακτήρας του, τα αστεία του, η κοινωνικότητά του, η φιλικότητά του, η ηρεμία του ήσαν έκδηλα στοιχεία που συγκροτούσαν (και εξακολουθούν να συγκροτούν), μαζί με άλλες αρετές ,το χαρακτήρα του Στέλιου. Τα ευχάριστα γεγονότα που μας συνέδεσαν την εποχή εκείνη υπήρξαν πολλά. Αναφέρω ένα: Το Μάρτη του ’63 παίξαμε τη « Χαραυγή » του Μπόγρη στην Ακαδημία σε σκηνοθεσία και σκηνογραφία του ταλαντούχου δάσκαλου Θανάση Πολυχρονιάδη. Το…θίασο» συγκροτούσαν καμιά δεκαπενταριά σπουδαστές και ο Μακριάς ανήκε στους συμπρωταγωνιστές. Εκεί αποκαλύφθηκε το εξαίρετο ταλέντο του. Με tamperamento μεσογειακό, με άνεση και αέρα φτασμένου ηθοποιού απέδωσε το ρόλο του βοηθώντας κάποιους από μας στο παίξιμο.
Από την πρώτη μέρα που πήρε το ρόλο του, τον πήρε πολύ ζεστά. ΄Επεσε με τα μούτρα στη δουλειά. Το αποτέλεσμα όμως του οίστρου του ιλαροτραγικό. Το μεσημέρι, εκεί που τρώγαμε όμορφα κι ωραία με το συγκάτοικό μου, ορμάει στο δωμάτιό μας αλαφιασμένη η σπιτονοικοκυρά του Στέλιου κι άρχισε να φωνάζει: -Παναγιώτη, Σάκη, ελάτε γρήγορα, κάτι έπαθε ο Στέλιος. Πεταχτήκαμε σαν τις όχιές ρωτώντας ταυτόχρονα:
-Τι έπαθε κυρα- Λένη;
-Είναι αγριεμένος με το χάρακα στο χέρι και φωνάζει: « Πίσω και σας έφαγα όλους, ζήτω η λευτεριά…. και άλλα τέτοια»
Τα χάσαμε, αλλά αμέσως καταλάβαμε και συνήλθαμε:- Μη φοβάσαι κυρα-Λένη , του έβαλε «ποίμα» ο δάσκαλος και κάνει πρόβα.
-Είναι καλός μαθητής και το μαθαίνει.
Ηρέμησε η μακαρίτισσα, γλίτωσε το εγκεφαλικό!
Για πολλά χρόνια, αργότερα, συνεργαστήκαμε με τον εκλεκτό μου φίλο Στέλιο Μακριά όταν υπηρετούσε σε Ειδικές Τάξεις και στο Ειδικό Σχολείο Χίου και εγώ ήμουν σύμβουλος Ειδικής Αγωγής Ανατολικού Αιγαίου. Είχε συλλέξει και είχε δημιουργήσει και ο ίδιος κατάλληλο υλικό για τα παιδιά και διαρκώς είχε προβληματισμούς και αγωνία για την πορεία των μαθητών του. Θυμάμαι ότι συχνά μού τηλεφωνούσε και από το σπίτι του απογεύματα και βράδια και προσπαθούσαμε να επιλύσουμε διάφορα θέματα σχετικά με τη λειτουργία του σχολείου ή με την αγωγή των παιδιών και τη συμβουλευτική γονέων.
Ο διακεκριμένος δάσκαλος Μακριάς αγωνίστηκε για το στέριωμα του Ειδικού Σχολείου, υπήρξε ο πρώτος Διευθυντής του και σήκωσε όλο το βάρος της λειτουργίας του με την πολύτιμη συμπαράσταση των άξιων- και πολύ αγαπητών σε μένα- συνεργατών του.
Δεν είναι δυνατόν να γίνει ανάλυση του όλου βιβλίου σ’ αυτό το σημείωμα. Θα παραθέσω κάποιες γραμμές από μερικά ευθυμογραφήματα, αφού τονίσω ότι κάποια κείμενα εμπεριέχουν και χρονογραφική χροιά. Αυτό προσμετράται στα προτερήματα του ευθυμογράφου μας. Ιδού μια γεύση:
«…..ο Οζάλ έβγαλε από την τσέπη του ένα μισόκιλο ούζο.
– Πού το πέτυχες, ρώτησε ο Ανδρέας (Παπανδρέου)
– Φρόντισα να σου φέρω κάτι το ελληνικό, έτσι σα δείγμα της καλής μου θέλησης. Πίνουμε κανένα ποτηράκι;
– Και δεν πίνουμε, συμφώνησε ο Ανδρέας.
– Συμπαθητικός φαίνεσαι Ανδρέα. Από κοντά κερδίζεις….Πάντως πέρσι το Μάρτη με κοψοχόλιασες». ( σ.101)
– Στη σ.69 γράφει: «…Εγώ που λες, εκεί στο Αμέρικα, ανακατεύτηκα με κάτι κυκλώματα που έχουν σχέση με τη CΙΑ. Ξέρεις τι είναι αυτό.
– Μέχρι εκεί έφτασε η χάρη σου θείε; είπα ξαφνιασμένος. Ώστε ξέρεις, ε;
– Αμέ δεν ξέρω; Ειδικότης ανατροπή κυβερνήσεων και εγκατάσταση δικτατοριών….»
Προς το τέλος του βιβλίου (σ. 130)γράφει ο συγγραφέας μας: «…Πρόσεχε άμα κατουράς, γιατί φαίνεται έχει χάσει τη σκοπευτική ικανότητα και παρεχάς έξω από τη λεκάνη. Και στο τέλος εγώ τα σφουγγαρίζω…».
΄Όλα τα κείμενα είναι τέτοια, δηλαδή πολύ δυνατά κι ανάλαφρα. Χαίρεσαι να τα διαβάζεις.Τα απολαμβάνεις.
Φίλε μου Στέλιο, σου εύχομαι ολόψυχα υγεία και όρεξη να μας δώσεις και άλλους «πνευματικούς άρτους» .
Σακης Παπαδημητριου 